1472 – پنجاهمین سالروز پرواز هواپیمایی انگلستان-ایران-استرالیا

رویای برادران رایت

به گفته دو برادر داستان پرواز از زمانی شروع شد که پدرشان در جریان سفرهایش یک هلیکوپتر اسباب بازی برای آنها خرید. بد نیست بدانید طرح اولیه ساخت هلیکوپتر برای اولین بار حدود ۴۰۰ سال بعد از میلاد و توسط چینی ها ارایه شد و آنها از این طرح برای ساخت اسباب‌بازی‌های فرزندان‌شان استفاده می کردند. اسباب بازی برادران رایت توسط یکی از دانشمندان هوانوردی در فرانسه به نام آلفونس پناد (Alphonse Pénaud) ساخته شده بود و چوب‌پنبه، نی چوبی، کاغذ و لاستیکی که به دور پره های آن می چرخید اجزای آن را تشکیل می دادند. همین وسیله بازی، جرقه ای در ذهن دو برادر شد؛ جرقه ای که بعد ها تمام وجودشان را شعله ور کرد و اختراعی بزرگ را برای‌شان به ارمغان آورد.

بعدها در برهه ای از زمان، خانواده رایت به هند رفتند و در آنجا اورویل با چیزی به نام بادبادک آشنا شد؛ پدیده ای که او نمی توانست لحظه ای چشم از آن بردارد. در نتیجه به همراه برادرش به ساختن بادبادک مشغول می شد تا رمز و راز این وسیله بازی را بشناسد. این بادبادک هم سهمی در رویای پرواز این دو برادر داشت و ذهن‌شان را بیشتر به این ماجرا مشغول کرد.

اصل ماجرا اما هنگامی آغاز شد که دو برادر به فروش و تعمیر دوچرخه مشغول بودند و در عین حال خبرهای مربوط به پرواز را نیز دنبال می کردند. در آن زمان بشر در حال کَلَنجار رفتن با گلایدر بود و سعی داشت تا حدودی رویای پرواز را محقق کند. در یکی از روزها دو برادر خبری در مورد یک مهندس آلمانی به نام اوتو لیلینتال (Otto Lilienthal) خواندند؛ وی در تاریخ 10 آگوست 1896 در اثر سقوط با گلایدرِ ساخته خود، در گذشته بود. این خبر انگیزه این برادران را چندین برابر کرد و تکاپویی در آنها به راه انداخت.

برادران رایت شروع به جمع آوری اطلاعات راجع به پرواز کردند و برای اولین قدم در سال 1899 موفق به طراحی نمونه اولیه گلایدر خود شدند. آنها برای ادامه کار به مکانی احتیاج داشتند که بادهای شدیدی در آن وجود داشته باشد بنابراین کوله بار خود را جمع و همه زندگی خود را در سال 1900 به شهری در کارولینای شمالی منتقل کردند. این شهر کیتیهک (Kitty Hawk) نام داشت و بادهای شدیدی در آن می وزید. البته این تمام ماجرا نبود و دمای هوا، توفان، بادهای سرد، تنهایی و حتی حضور پشه‌ها مشکلات زیادی را برای این دو برادر به وجود آوردند. با این وجود کیتیهک منطقه هموار و بدون گیاهی در خود داشت و مکانی به دور از چشم مردم و خبرنگاران بود پس بهترین موقعیت را برای تحقیقات آنها فراهم می کرد.

با وجود همه مشکلات در همان سال گلایدر واقعی آنها آماده شد و توانست به پرواز درآید؛ اما این موفقیت چندان چنگی به دل نمی زد. در سال 1901 برادران رایت گلایدر دیگری را آماده کردند و به آسمان فرستادند؛ ولی هنوز یک جای کار ایراد داشت. آنها پس از این دو پرواز فهمیدند که تاب دادن بال ها تاثیر به سزایی در مهار صعود و فرود دارد و از سوی دیگر باید در ابعاد آنها نیز تجدید نظر کنند. در سال 1902 گلایدری شبیه به هواپیما توسط آنها ساخته شد و پرواز نسبتا موفقی هم داشت؛ اما هنوز چند قدمی باقی مانده بود تا این دو به هدف‌شان برسند.

نخستين پرواز برادران رایت

برادران رایت برای اصلاح مدل های پیشین گلایدرها اقداماتی را ترتیب دادند و توانستند اتاقکی مناسب برای آن بسازند و موتوری نیز در آن تعبیه کنند. چیزی که این بار ساخته بودند دیگر یک گلایدر نبود بلکه کاملا به یک هواپیما شباهت داشت.

آنها نام هواپیمای خود را پرنده رایت 1(Wright Flyer I) گذاشتند و تصمیم گرفتند اولین پرواز را در یکشنبه 13 دسامبر 1903 انجام دهند؛ اما بر اساس اعتقادات پدرشان یکشنبه ها روز مناسبی برای کار نبود پس آن را به دوشنبه موکول کردند. اینکه هدایت این پرواز تاریخی نصیب چه کسی می شد را انداختن سکه تعیین کرد و قرعه به نام ویلبر افتاد. پرواز نه تنها رضایت بخش نبود بلکه هواپیما سقوط هم کرد و همه حساب و کتاب ها را به هم ریخت.

دو برادر ناامید نشدند و سه روز را صرف تعمیر و بازسازی هواپیمای‌شان کردند. اورويل در روز 17 دسامبر در ساعت 10:35 با پرنده رایت 1 به پرواز درآمد و به مدت 12 ثانیه طعم واقعی پرواز را چشید و توانست 37 متر را در آسمان ها بپیماید. البته این تنها شروع ماجرا بود…

برادران رايت در همان روز با حضور 5 شاهد 3 پرواز ديگر انجام دادند. در پرواز دوم و سوم مسافت طی شده به 53 و 61 متر رسید و ارتفاع آنها از زمین حدود 3 متر بود. در آخرين پرواز ويلبر به آسمان رفت و موفق شد در مدت 59 ثانیه مسافتی در حدود 284 متر را طی کند.

روزنامه های محلی پس از شنیدن ماجرای پرواز، این دو برادر را دروغگو خواندند و به هیچ وجه واقعیت را نپذیرفتند. بنابراین ویلبر در سال 1908 هواپیما را به فرانسه برد و مدت کوتاهی با آن پرواز کرد تا همه مردم آنها را بشناسند. این دو برادر در اروپا اشخاص مشهوری شدند و مقامات سلطنتی و سران سیاسی از آنها استقبال کردند. در سال 1909 دو برادر به آمریکا بازگشتند؛ حالا ویلبر و اورویل تجار ثروتمندی شده و قراردادهای زیادی برای هواپیما در آمریکا و اروپا بسته بودند.

سرنوشت برادران رایت چه شد؟

 پرواز سال 1903 پایان ماجرای اختراع هواپیما نبود. برادران رایت در سال های بعد نیز نمونه های دیگری از آن را ساختند. در سال 1904 هواپیمای بعدی با نام پرنده رایت 2 (Wright Flyer II) ساخته شد و برادران رایت ۱۰۵ پرواز با آن انجام دادند. در تاریخ ۲۰ دسامبر همان سال ویلبر به مدت ۵ دقیقه پرواز کرد و برای نخستین بار چرخش کامل را در حین پرواز انجام داد.

پرنده رایت ۳ (Wright Flyer III)  سومین هواپیما بود و اورویل رایت در سال ۱۹۰۵ با آن به پرواز درآمد. این ماشین جدید به موتور تازه و سخت‌افزار جدیدتری مجهز بود و همین امر افزایش کارایی آن را در پی داشت. در سال 1910 دو پرواز تاریخی در زندگی آنها رخ داد؛ نخستین پرواز مربوط به پرواز اورویل بود در حالی که ویلبر نیز به عنوان مسافر در کنار او حضور داشت و این اولین پرواز آنها در کنار یکدیگر بود. دومین پرواز با حضور پدرشان انجام شد و میلتون نیز توانست در سن 82 سالگی اوج گرفتن در آسمان را تجربه کند.

ویلبر در ژوئن 1911 آخرین پرواز خود را انجام داد و در نهایت در روز 30 می 1912 بر اثر بیماری تیفویید در گذشت.

اورویل پس از مرگ برادرش مدیریت شرکت رایت را بر عهده گرفت؛ اما در سال 1915 آن را فروخت و در سازمان های دیگری مشغول به کار شد که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد:

کمیته رایزنی ملی هوانوردی آمریکا ( The National Advisory Committee for Aeronautics) به‌ اختصار ناکا (NACA)

اداره کل ملی هوانوردی و فضا (National Aeronautics and Space Administration) به اختصار ناسا (NASA)

اتاق بازرگانی هوایی (Aeronautical Chamber of Commerce)

انجمن صنایع هوافضا (Aerospace Industries Association)

او همچنین موفق شد در سال ۱۹۳۳ برنده مدال فرانکلین شود؛ جایزه‌ای علمی و مهندسی که توسط موسسه فرانکلین در فیلادلفیا، در ایالات متحده آمریکا اهدا می‌شود و امروزه آن را با عنوان نشان بنجامین فرانکلین می شناسند. اورویل سال ها پس از برادر خود و در تاریخ 30 ژانویه 1948 در گذشت اما نام این دو برادر برای همیشه در تاریخ ماندگار شد.

حقایق جالب در مورد برادران رایت

• برادران رایت هیچ وقت به دانشگاه نرفتند و تنها به صورت تجربی مطالعات دیگر پیشروان صنعت هوایی آن دوران را دنبال می کردند.
• آنها هیچ گاه ازدواج نکردند. ویلبر در این باره گفته است که آن قدر وقت ندارد که هم به هواپیما برسد و هم به همسر.
• دوچرخه برادران رایت در موزه ملی هوافضا (National Air and Space Museum) متعلق به موسسه اسمیتسونین ( Smithsonian Institution) در واشینگتن دی.سی نگهداری می شود.
• هواپیمای پرنده رایت 1 نیز در گوشه ای از موزه ملی هوافضا به چشم می خورد و در معرض بازدید عموم قرار دارد.

• علی رغم تمام شواهد هنوز هم بسیاری از کارشناسان انجام اولین پرواز توسط برادران رایت را تکذیب می کنند.