1551 – بیست و پنجمین سده شاهنشاهی – سری هشتم

جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران

استوانه کوروش در مرکز نشان رسمی جشن‌های ۲۵۰۰ سالهٔ شاهنشاهی ایران
تاریخ	۲۰ تا ۲۴ مهر ۱۳۵۰ (خورشیدی)
مدت	۵ روز
مکان	تخت جمشید، استان فارس
سازماندهی توسط	دودمان پهلوی

پیشنهاد برگزاری جشن‌ها اولین‌بار توسط شجاع‌الدین شفا مطرح گردید.^[۲]

برای برگزاری جشن‌ها، سازمانی به نام «شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی» تأسیس شد. اسدالله علم وزیر دربار وقت هم به عنوان رئیس شورای مرکزی جشن‌ها، تعیین شد و سناتور جواد بوشهری هم نیابت علاء را بر عهده داشت.

جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در شهر مرودشت و در کنار تخت جمشید (پارسه) با حضور سران کشورهای گوناگون جهان برگزار شد. از میهمانان در خیمه‌های بزرگی که به همین مناسبت سفارش داده شده بود، پذیرایی شد. شرکت فرانسوی مزون ژانسِن، طراحی و دکور خیمه‌های جشن‌های ۲۵۰۰ ساله را بر عهده داشت.^[۳]

زدنیک لیشکا، آهنگ‌ساز برجسته اهل چکسلواکی، قطعاتی را برای جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران، تحت عنوان «میراث دوران‌ها» ساخته و تنظیم کرد.

آغاز مراسم در پاسارگاد و در جوار آرامگاه کوروش بود که طی آن شاه نطق خود را خواند و سپس سران و پادشاهان ۶۹ کشور جهان، به کوروش بزرگ ادای احترام کردند.

ده میلیون بیننده، این مراسم را از تلویزیون تماشا کردند. پس از پایان پیام شاه، ۱۰۱ تیر توپ در آسمان پاسارگاد شلیک شد. تاج گل باشکوهی در پای آرامگاه کوروش نهاده شد.

هزینه برگزاری جشن‌ها و ساخت تأسیسات جانبی و بناها معادل حدود ۱۲۰ میلیون تا ۳۰۰ میلیون تومان (معادل حدود ۲۲ میلیون دلار با نرخ برابری سال ۱۳۵۰) از سوی منابع مختلف ذکر شده‌است. البته رقم هزینه شده برای این مراسم به گفته عبدالرضا انصاری که مسوول مستقیم برگزاری جشن بود نزدیک به دویست میلیون تومان بود که ۶۰ میلیون آن از محل کمک بخش خصوصی، ۵۰ میلیون از محل کمک دولتی و بقیه از محل ذخیره دفتر برگزاری جشن‌های شاهنشاهی ایران تأمین شد. برای تأمین هزینه برگزاری جشن‌ها از سال ۱۳۳۹ تا پایان جشن، از روش‌های مختلفی استفاده گردید. از جمله صرفه جویی در هزینه‌های سازمان‌ها و ادارات دولتی و همچنین تخصیص بودجه.^[۴][۵]

این در حالی‌ست که ژان لوروریه هزینه جشن‌ها و پروژه‌های عمرانی مرتبط را پانصد میلیون دلار و ویلیام شوکراس، سیصد میلیون دلار برآورد می‌کند.^[۶][۷] البته این هزینه شامل ساختن بنای یادبود شهیاد در تهران، توسعه زیرساخت مخابراتی شهرستان اسدآباد همدان، توسعه فرودگاه شیراز و ساخت و تجهیز هتل‌های تهران و شیراز و راه‌سازی نیز بود. در پایان این جشن‌ها دوازده میلیون تومان در صندوق کمیته برگزاری جشن‌ها باقی‌ماند که به تکمیل مسجد اعظم آیت‌الله بروجردی در قم اختصاص یافت.^[۸]

ادعاشده که در آخرین شب حضور سران کشورها در ایران، از رستوران ماکسیم^[۹] در پاریس سفارش شام داده شده بود.

۲۰ پادشاه و امیر، ۵ شهبانو، ۲۱ شاهزاده، ۱۶ رئیس‌جمهور، ۳ نخست‌وزیر، ۴ معاون رئیس‌جمهور و ۶۹ وزیر خارجه از ۶۹ کشور در مراسم شرکت کردند.^{[نیازمند منبع]}

نام رژه‌ای که در روز دوم جشن در مقابل تخت جمشید برگزار شد و در این برنامه ارتش ایران در دوره‌های مختلف تاریخی ایران از برابر شاه و میهمانان رژه رفتند. برنامه با تقدیم نامه‌ای از سوی ملت به شاه ایران به وسیله دو سوار که از مجلس شورای ملی در تهران تا مرودشت را با اسب طی کرده بودند شروع شد. آغاز رژه با به حرکت درآمدن درفش کاویانی در مقابل صف سربازان بود و در ردیف دوم درفش همانشان کوروش و ارتش هخامنشی قرار داشتند.^[۱۰]

• برج شهیاد به یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در تهران طراحی و ساخته‌شد.
• در جریان جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران، منشور حقوق بشر کوروش بزرگ به رغم مخالفت دولت وقت بریتانیا، برای چند روز به ایران آورده شد و به نمایش درآمد.^[۱۱]

• 

  رژه پیاده‌نظام

• 

  وضعیت کنونی جایگاه سران

• 

  نمایی هوایی از تخت جمشید و جایگاه نشستن سران کشورها

• 

  چادرهای جایگاه دعوت‌شدگان

• 

  رژه افسران عضو گارد جاویدان

• 

  رژه سواره‌نظام

• 

  رژه پیاده‌نظام

• 

  چادرهای جایگاه دعوت‌شدگان

• 

  کالسکه سلطنتی

• 

  دعوت‌شدگان در حال تماشای رژه جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران

• 

  ماکتی از کشتی‌های پارسیان، استفاده‌شده در رژه جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران

• 

  برج شهیاد، یادمانی برای جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران بود.^[۱۲]

سخنرانی محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه در پاسارگاد بمناسبت جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران ۲۰ مهر ماه ۱۳۵۰ –

هم میهنان گرامی امسال چهل و نهمین سالگرد جشن‌های پر افتخار ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران ۲۰ تا ۲۶ مهر ماه می‌باشد. انیرانیان و اسلامیست‌ها پروپاگاندای گسترده‌ای علیه این جشن‌ها؛ علیه ایران و ایرانی به راه انداختند. اکنون که بر همه ایرانیان آرمان این جشن‌های بزرگ روشن شده است، زادروز فرخنده کوروش شاهنشاه بزرگ هخامنشی را در روز ۷ آبان ماه جشن بگیریم. کوروش ایرانی بزرگی بود و ما فرزندان کوروش هستیم. تاریخ و تمدن کهن ایران را به یاد داشته باشیم و امروز این تاریخ شکوهمند را دوباره زنده کنیم. آینده ایران در ریشه‌های شاهنشاهی هخامنشی نهفته است و این همان بود که اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران برای کشور و مردم ایران در سر داشتند.

در آستانه چهل و نهمین سالروز جشن‌های ۲۵۰۰ سال بینانگذاری شاهنشاهی ایران رویدادها، سخنرانی‌ها، جشن‌ها، ساختمان بیش از ۲۵۰۰ مدرسه، شهیاد آریامهر، استادیوم آریامهر و بسیاری دیگر از برنامه‌های عمرانی در سال ۲۵۳۰ شاهنشاهی ارج نهیم. در روز ۱۷ مهر ماه ۲۵۳۰ شاهنشاهی دو سوار کار پیک، «سپاس ملت ایران به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و سران کشورها به یادبود کوروش شاهنشاه هخامنشی در آیین ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را از رییس مجلس سنا و رییس مجلس شورای ملی به نمایندگی از سوی ملت ایران» دریافت کردند و به سوی تخت جمشید تاختند.

در روز ۲۰ مهر ماه ۲۵۳۰ شاهنشاهی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران در برابر آرامگاه کوروش بزرگ بنیانگذار شاهنشاهی ایران سخنرانی فرمودند.

هلیکوپتر شاهنشاه ساعت ۱۱ و ۱۵ دقیقه در پهنه ویژه پاسارگاد بر زمین نشست. شاهنشاه آریامهر دسته گلی را در آیین باشکوهی بر آرامگاه کوروش بزرگ نهادند. آنگاه پرچم هخامنشی و پرچم شاهنشاهی ایران بر فراز آرامگاه افراشته شد و با شلیک ۱۰۱ گلوله آیین نیایش ملی و شکرگزاری در سراسر کشور آغاز شد. در آیین پاسارگاد در کنار خاندان شاهنشاهی ایران، نخست وزیر، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، هیات دولت، بلندپایگان کشوری و لشکری، نمایندگان سپاهیان انقلاب، دانشمندان هموند کنگره ایرانشناسی، نمایندگان اقلیت‌های مذهبی ایران و نمایندگان دین‌های گوناگون جهان سرافرازی بودن در این آیین شکوهمند را داشتند.

کوروش !

شاه بزرگ،

شاه شاهان،

شاه هخامنشی،

شاه ایران زمین،

از جانب من، شاهنشاه ایران،

و از جانب ملت من،

بر تو درود باد.

در این لحظه پرشکوه تاریخ ایران، من و همه ایرانیان، همه فرزندان این شاهنشاهی کهن که دو هزار و پانسد سال پیش به دست تو بنیاد نهاده شد، در برابر آرامگاه تو سر ستایش فرود می‌آوریم و خاطره فراموش نشدنی تو را پاس می‌داریم همه ما در این هنگام که ایران نو با افتخارات کهن، پیمان تازه می‌بندد، ترا به نام قهرمان جاودان تاریخ ایران، به نام بنیانگذار کهن‌سال‌ترین شاهنشاهی جهان، به نام آزادی بخش بزرگ تاریخ، به نام فرزند شایسته بشریت، درود می‌فرستیم.

کوروش!

ما امروز در برابر آرامگاه ابدی تو گرد آمده‌ایم تا به تو بگوییم

آسوده بخواب زیرا که ما بیداریم و برای نگاهبانی میراث پرافتخار تو همواره بیدار خواهیم بود.

سوگند یاد می‌کنیم که آن پرچمی را که تو دو هزار و پانسد سال پیش برافراشتی هم‌چنان افراشته و در اهتزاز نگاه خواهیم داشت.

سوگند یاد می‌کنیم که بزرگی و سربلندی این سرزمین را به عنوان ودیعه‌ای مقدس که گذشتگان ما به ما سپرده‌اند با اراده‌ای پولادین حفظ خواهیم کرد، و این کشور را سربلندتر و پیروزتر از همیشه به آیندگان خویش خواهیم سپرد.

سوگند یاد می‌کنیم که سنت بشر دوستی و نیک اندیشی را که تو اساس شاهنشاهی ایران قرار دادی، همواره پاس خواهیم داشت و همچنان برای مردم جهان پیام آور دوستی و حقیقت خواهیم بود.

در این بیست و پنج قرن، کشور تو و کشور من، شاهد سهمگین‌ترین حوادثی شد که در تاریخ جهان برای ملتی روی داده‌است، و با این‌همه هرگز این ملت در برابر دشواری‌های گران سر تسلیم فرود نیاورد.

در طول دوهزار و پانصد سال، هر وجب از خاک این مرز و بوم با خون دلیران و جانبازان ایران‌زمین آبیاری شد تا ایران همچنان زنده و سربلند بماند، بسیار کسان بدین سرزمین روی آوردند تا آن را از پای درآورند، اما همه آنان رفتند و ایران بر جای ماند و در همه این مدت، علیرغم تیرگی‌ها، این سرزمین فروغ جاودان همچنان تجلی گاه اخلاق و کانون ابدی اندیشه باقی ماند.

اکنون ما در اینجا گرد آمده‌ایم تا با سربلندی به تو بگوییم که پس از گذشت بیست و پنج قرن، امروز نیز مانند دوران پر افتخار تو، پرچم شاهنشاهی ایران پیروزمندانه در اهتراز است. امروز نیز مانند روزگار تو نام ایران در سراسر گیتی با احترام و ستایش بسیار درآمیخته‌است.

امروز نیز مانند عصر تو، ایران در صحنه پر آشوب جهان پیام‌آور آزادگی و بشردوستی و پاسدار والاترین آرمان‌های انسانی است.

مشعلی که تو برافروختی و در طول دو هزار و پانسد سال هرگز در برابر تندبادهای حوادث خاموش نشد، امروز نیز فروزان‌تر و تابناک تر از همیشه در این سرزمین نورافشان است، و فروغ آن همچون دوران تو، از مرزهای ایران‌زمین بسیار فراتر رفته‌است.

کوروش !

شاه بزرگ،

شاه شاهان،

آزادمرد آزادمردان و قهرمان تاریخ ایران و جهان،

آسوده بخواب، زیرا که ما بیداریم و همواره بیدار خواهیم بود.